Pro Child
TR     EN     DE

Mutlu Çocuklar Geleceğimizdir! Geleceğimizi Koruyalım!

Birlikte Önleyebiliriz
Kaynaklar
Öğretmenler İçin Çocuk İstismarını Değerlendirme ve Yönetme Rehberi
Haşim Asil, Sevgi Özmen,
Esra Demirci, Çağlar Özdemir
Erciyes Üniversitesi
Özet

Çocuk istismarı; ProChild kapsamında hazırlanan “Çocuk İstismarına Kapsamlı Bir Bakış” başlıklı kitap bölümünde de vurgulandığı üzere, gözle görülebilen ya da ilk bakışta fark edilemeyen fiziksel belirtiler yanında bir takım ruhsal bulgular ve davranış değişiklikleri ile sonuçlanabilen önemli bir halk sağlığı sorunudur. Bu kapsamda çocuk istismarı ile karşılaşma potansiyelleri itibarı ile sağlık çalışanları, sosyal hizmet görevlileri (sosyal hizmet uzmanı, sosyal çalışmacı, psikolog), kreş çalışanları, çocuklarla ilgili işleri takip eden kolluk görevlileri, vb. meslek mensupları yanında öğretmenlerin de çocuk istismarı bulgularına yönelik bilgi ve farkındalık düzeylerinin artması çok değerlidir. Zira okul, çocuk istismarının tespit edilmesinde en önemli alandan biri olarak dikkat çekmektedir. Dolayısı ile öğretmenlerin istismar ve ihmale maruz kalan çocukları tespit etme konusunda rol almaları, çocuklara yönelik koruyucu tedbirlerin alınması açısından kritik öneme sahip bulunmaktadır. İstimara ve ihmale maruz kalan çocukların belirlenmesi amacı ile öğretmenlerin bilgi düzeylerinin arttırılması ile sadece istismarın tespiti değil, diğer alan profesyonelleri ile işbirliği içinde önleyici ve koruyucu tedbirlerin alınması da mümkün olabilecektir. Bu kapsamda hizmet içi eğitim, tarama amacı ile standardize edilmiş bir gerecin varlığı ve bildirim sisteminin oluşturulması gerekliliği kaçınılmazdır.
Ülkemizde gerek mezuniyet öncesi dönemde gerekse meslek içi eğitim döngüsünde çocuk istismarına yönelik standart bir müfredat bulunmadığı gibi, bir öğretmenin istismarı öğrenmesini takiben, süreci nasıl yöneteceği ile ilgili bir uygulama birliği de bulunmamaktadır. Bu aşamada, çocuk istismarı ile ilgili genel bilgiler yanında, çocuk istismarı şüphesi taşıyan öğretmenlerin karşılaşabileceği sorunları ve çözüm yollarını gösteren, uygulama standardı sağlayan bir rehbere ihtiyaç bulunduğu açıktır. Bu rehberin, çocuk istismarının tespiti ve istismarla mücadele adına tüm okullarda uygulanabilir etkin bir araç olarak yer bulması beklenmekte, güçlü bir aktarım potansiyeli taşıdığı değerlendirilmektedir. Bu kapsamda bu rehber ile öğretmenlerin; mağdur çocukta istismar belirti ve bulgularını fark edebilmek için çocuk istismarına yol açan etkenler kadar, istismarın sonuç ve yansımaları hakkında bilgi sahibi olmaları ve böylelikle;
(a) Önleme çalışmalarını,
(b) Okul ortamında istismarı önleme ve mağdur çocuğu fark edebilme/belirleme becerilerini,
(c) Mağdur çocuğa doğru ve uygun yaklaşım sergileme yeterliliklerini,
(d) Adli bildirimde bulunma sorumluluklarını yerine getirebilme kapasitelerini,
(e) Okul rehberlik servisi ile işbirliği sürecinin getirdiği mesleki yeterlikleri güçlendirmeleri beklenmektedir.
Rehber’in ilk bölümünde, çocuğun tanımı ve gelişimsel özellikleri ele alınmış, bu çerçevede bebeklik dönemi, ilk çocukluk dönemi, okul öncesi dönem, ilkokul dönemi ve ergenlik dönemi hakkında bilgi verilmiştir.

İkinci bölüm, çocuk istismarı kavramsallaştırmasına ayrılmıştır. Bu bölümde:
⊳ Çocuk istismarının ne olduğu,
⊳ Çocukla ilişkili faktörler, anne-bana ya da bakıcı ile ilişkili faktörler, ilişkisel-sosyal faktörler, çevresel-toplumsal faktörler sınıflandırmasıyla risk faktörleri,
⊳ İhmal, fiziksel istismar, cinsel istismar, duygusal istismar sınıflandırmasıyla çocuk istismarı türleri ve ilişkili bulgular ele alınmıştır.

Üçüncü bölüm çocuk istismarının sonuçlarına odaklanmış ve söz konusu sonuçlar:
⊳ Fiziksel sonuçlar,
⊳ Ruhsal sonuçlar ve
⊳ Sosyal-toplumsal sonuçlar başlıklarıyla sınıflandırılmış ve detaylandırılmıştır.

Dördüncü bölüm, çocuk istismarını önlemede okulun ve öğretmenlerin rolüne ayrılmıştır. Bunun temel nedeni çocuğun ailesi dışında en çok zaman geçirdiği yer olan okullarda çocukların, en sık öğretmenle temas halinde olmaları, dolayısı ile öğretmenlerin, çocuklarla yakın ilişki kurarak çocuk istismar-ihmalini belirleme ve bunlara müdahale etme konusunda anahtar bir rol oynamalarıdır.

Beşinci bölüm, Çocuk Hakları Sözleşmesi, Türk Ceza Kanunu, Çocuk Koruma Kanunu, Sosyal Hizmetler Kanunu ve Medeni Kanun detaylarıyla konunun hukuki boyutuna odaklanmıştır.

Altıncı ve yedinci bölümler ise Bildirim Yükümlüğü ve Kurumlararası İşbirliği başlıklarıyla görev ve sorumluluklar ile süreç yönetimini ele almaktadır.

Çocuk, İnsanlığın Öz Yurdu, Vicdanıdır!

Çocuk, İnsanlığın Öz Yurdu, Vicdanıdır!